Czy w przypadku doprowadzenia przez Upadłego do jego niewypłacalności oraz istotnego jej zwiększenia na skutek rażącego niedbalstwa, które skutkują wydłużeniem okresu jego planu spłaty, mogą mieć zastosowanie przepisy pozwalającego na jego skrócenie?
W stosunku do Pana X (zwanego dalej: Upadłym) Sąd ustalił plan spłaty na okres 36 miesięcy, w wysokości prowadzącej do spłaty zobowiązań w ponad 90%.
Pan X zdecydował się na przeprowadzkę do Warszawy ze świadomością otrzymywania niskiej pensji. W celu zmiany miejsca zamieszkania zaciągnął pierwsze zobowiązania w postaci pożyczek. Po otrzymaniu pracy mężczyzna nadal zwiększał stan swojego zadłużenia poprzez zaciąganie kolejnych zobowiązań na „życie ponad stan”, co w konsekwencji doprowadziło do jego niewypłacalności. Po ogłoszeniu upadłości Pana X Sąd rozstrzygnął w przedmiocie okresu planu spłaty jak powyżej.
Podstawa prawna:
Art. 370a (ustalenie planu spłaty wierzycieli) ust. 1 (PU)
Art. 491 (15) – (ustalenie planu spłaty) ust. 1a-1d (PU)
Aby prawidłowo odpowiedzieć na pytanie należy zwrócić uwagę na fakt, iż co do zasady plan spłaty ustala się na okres do 36 miesięcy, o czym stanowi art. 370a ust. 1 PU.
W momencie zaistnienia szczególnych okoliczności może jednak dojść do jego wydłużenia lub skrócenia. Skrócenie okresu planu spłaty ma miejsce w sytuacji, gdy:
- upadły spłaci co najmniej 50% zobowiązań objętych planem spłaty – w takiej sytuacji, zgodnie z art. 49115 ust. 1b PU, plan spłaty nie może przekroczyć 2 lat;
- upadły spłaci co najmniej 70% swoich zobowiązań – w takiej sytuacji, zgodnie z art. 49115 ust. 1c PU, plan spłaty nie może przekroczyć roku.
Wydłużenie planu spłaty ma zaś miejsce w sytuacji, gdy Sąd uzna, iż do upadły doprowadził do swojej niewypłacalności na skutek rażącego niedbalstwa. W takiej sytuacji, zgodnie z art. 49115 ust. 1a, plan spłaty nie może być ustalony na okres krótszy niż 36 miesięcy ani dłuższy niż 84 miesiące.
W przedstawionym stanie faktycznym Sąd uznał, iż Upadły doprowadził do swojej niewypłacalności na skutek rażącego niedbalstwa. Okolicznościami przesądzającymi o zaistnieniu tej przesłanki są: brak zagwarantowania odpowiednich dochodów, które umożliwiłyby Upadłemu utrzymanie się w Warszawie, niewłaściwe gospodarowanie dochodami z wynagrodzenia, a także powiązane z nim niezachowanie należytej staranności przy podejmowaniu decyzji finansowych. Jednocześnie, sąd ustalił plan spłaty w takiej wysokości, która doprowadzi do spłaty wierzycieli w ponad 90%. Czy zatem, sąd nie powinien skrócić tego planu spłaty mając na względzie stopień zaspokojenia i przepisy 49115 ust. 1b i 1c PU, dotyczące skracania okresu planu spłaty?
Odpowiedź jest negatywna. Przepisy dotyczące skracania i wydłużania planu spłaty stanowią lex specialis do ogólnej zasady wyznaczania planu spłaty na okres do 36 miesięcy. Zatem, należy stosować je rozłącznie. W związku z tym, zastosowanie przepisów o wydłużeniu planu spłaty uniemożliwia posłużenie się w tym samym czasie przepisami, które ten plan spłaty nakazują skrócić.
Wyjątek wprowadza art. 49115 ust. 1d PU, zgodnie z którym plan spłaty należy skrócić ze względu na długość postępowania upadłościowego o okres od upływu 6 miesięcy trwania tego postępowania do momentu ustalenia planu spłaty. Z wykładni językowej tego przepisu wynika, iż powinien on mieć zastosowanie do poprzedzających go ust. 1a-1c PU i z doświadczenia naszego zespołu wynika, iż tak ten przepis jest stosowany. Innymi słowy, bez względu na to, czy upadły doprowadził do swojej niewypłacalności na skutek rażącego niedbalstwa czy też nie, plan spłaty należy skrócić. Jednak, naszym zdaniem, przepis ten powinien mieć zastosowanie jedynie, gdy do masy upadłości wpływają środki z wynagrodzenia upadłego. W przeciwnym razie, długość postępowania nie wpływa ani na stopień zaspokojenia wierzycieli ani na to jak długo, upadły musi znosić fakt, iż otrzymuje pomniejszone wynagrodzenie. Tym samym, skrócenie planu spłaty powinno być formą nagrody dla pracujących upadłych.