W stosunku do Pana X (zwanego dalej również upadłym) sąd ogłosił upadłość. Jeden ze składników majątku Pana X stanowi nieruchomość A. Na nieruchomości A została ustanowiona hipoteka, jednakże zabezpiecza ona spłatę zobowiązań Bankowi Y zaciągniętych przez Pana W, która to osoba na bieżąco spłaca zobowiązanie.
Pan X nie jest zatem dłużnikiem osobistym Banku Y, a jedynie dłużnikiem rzeczowym.
W toku postępowania upadłościowego Pana X Bank Y nie dokonał zgłoszenia wierzytelności ani nie zajął stanowiska.
Pytanie problematyczne: Czy Bankowi Y, przysługuje prawo do środków pieniężnych uzyskanych przez syndyka ze sprzedaży nieruchomości A?
Podstawa prawna:
Art. 236 [wierzytelności podlegające zgłoszeniu] ust. 2,3 (PU)
Art. 345 [zaspokojenie z likwidacji przedmiotu] (PU)
Art. 356 [zapłata z warunkiem zawieszającym] (PU)
Aby prawidłowo odpowiedzieć na zadane pytanie, należy zwrócić uwagę na charakter wierzytelności oraz kwestię jej dochodzenia przez Bank.
Nie podlega wątpliwości, że Bank, jest w tym wypadku wierzycielem rzeczowym. Nastąpiło bowiem zabezpieczenie wierzytelności poprzez ustanowienie hipoteki. Hipoteka ta ustanowiona została jednak w celu poręczenia zobowiązania zaciągniętego przez Pana W, niebędącego właścicielem nieruchomości A. Wierzytelność ta nie jest więc wierzytelnością osobistą upadłego.
Wedle obowiązującego prawa, wierzyciele, którzy są zarówno wierzycielami osobistymi jak i rzeczowymi nie muszą zgłaszać swojej wierzytelności do syndyka, ponieważ zostaną uwzględnieni na liście wierzytelności z urzędu. (Jedynie na marginesie należy wskazać, że pomimo tego często takie zgłoszenia są dokonywane, a jeśli nie to syndyk najprawdopodobniej zwróci się do wierzyciela o jego dokonanie lub przekazanie dokładnych informacji o saldzie zadłużenia. Zazwyczaj upadli nie dysponują na tyle dokładnymi informacjami by móc tylko na tej podstawie dokonać wpisu na listę.)
W rezultacie, wierzyciel hipoteczny może spodziewać się zaspokojenia z sumy uzyskanej z likwidacji obciążonego przedmiotu bez podejmowania jakichkolwiek działań w ramach postępowania upadłościowego. Zatem, czy Bank Y ma prawo do środków pieniężnych uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości Upadłego?
Bank Y jest wierzycielem wyłącznie rzeczowym, a nie osobistym, co powoduje zastosowanie wyjątku opisanego w ust. 3 art. 236 PU. W wypadku, gdy nie mamy do czynienia z wierzytelnością osobistą i rzeczową, a jedynie rzeczową, wierzyciel musi chcieć dochodzić swoich roszczeń w postępowaniu upadłościowym. Wyrazić chęć może np. poprzez zgłoszenie wierzytelności.
Bank Y nie dokonał zgłoszenia, a także nie zajął stanowiska w sprawie, co oznacza, że wierzyciel nie ma chęci dochodzenia własnych roszczeń. Oznacza to, iż Bankowi nie przysługuje prawo do środków uzyskanych przez syndyka w procesie likwidacji nieruchomości. Okolicznością bez znaczenia w takim wypadku jest to czy kredyt jest spłacany przez Pana W czy nie. Nawet jeśli nie byłby spłacany to brak zgłoszenia chęci dochodzenia roszczeń w postępowaniu powoduje, iż syndyk dokona podziału środków uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości A pomiędzy innych wierzycieli upadłego.